Poniżej znajdują się zdjęcia (z okresu 2009-2013) starych napisów odnalezionych na murach legnickich budynków w języku niemieckim i rosyjskim.
-
- Ogrodzenie rozebrane, już nie istnieje. Napis głosił „ВЫНОСЛИВОСТЬ” co znaczy wytrzymałość (odporność).
-
- Dwukrotnie zamalowany napis hasła mówiącego coś o jakości i obsłudze.
-
- Skreślony papieros i słowo o „kurzeniu” sugeruje zakaz palenia.
-
- …итории автопарка
-
- Na rogu napis po niemiecku, a powyżej tabliczki z nazwą ulicy prawdopodobnie pozostałość po polskim fryzjerze – wydać słow „DAMSKO” więc może i był „męski”. Ciekawe czy po wojnie ktoś z Polaków przejął zakład.
-
- Ferlenhauerei = Ostrzenie pilników?
-
- Edelwerk / zur Benutzung.. = do użytku
-
- Za kurzenie pod sąd! Szybka piłka.
-
- Napis już nie istniejący. Zniknął po remoncie elewacji kamienicy.
-
- Sklep z papierosami.
-
- „Na szczęście” rusztowania tylko od remontu dachu.
-
- Po prawej stronie widoczny napis „Gegrundet 1890” = założony.
-
- Pierwsze słowo jest nieczytelne ale sądząc po wyśrodkowaniu napisu i dwóch ostatnich słowach „Tapeten – Farben” sądzę, że zamalowana jest przynajmniej pierwsza wielka litera. Może to być „Hinderer” ale nic mi to nie mówi. Być może jest to nazwisko, ponieważ „tapety – farby” są oddzielone myślnikiem, a pierwsze słowo przecinkiem. Napis po lewej jest prawdopodobnie późniejszy.
-
- Po wojnie był tu kuśnierz, zgodnie z relacją mieszkańców. Wcześniej? Nie wiem.
-
- Pod napisem czarną farbą po polsku „Sklep” znajduje się niemiecki napis. Być może także sklep. Obecnie na parterze znajduje się mieszkanie.
-
- гидрант = Hydrant
-
- Woll Weiss = sklep z ubraniami z wełny
Ciekawy jest fakt, że większość z tych napisów jest w języku niemieckim (biorąc pod uwagę, że miasto było przez blisko 50 lat w połowie radzieckie i wiele z murali czy propagandowych haseł także było malowanych bezpośrednio na murach). Być może staranność, wyrafinowanie liternictwa niemieckiego przyczyniły się do tego, że przetrwały dłużej. A może to tylko kwestia farby?
Większość napisów udało mi się odnaleźć na elewacjach budynków i w ich bramach, w tych częściach miasta, o której włodarze prawdopodobnie chcieli by zapomnieć. Większość z kamienic to budynki komunalne, nie remontowane od czasów przed wybuchem II WŚ (i jeszcze się pomimo wszystko dobrze trzymają).
Kilku napisów już nie ma – albo zostały zamalowane, zniszczone albo usunięte w czasie renowacji elewacji budynków i kamienic.
Poniżej napisy na murach kamienicy – moja ulubiona fotografia.
Poniżej znajduje się mapa z zaznaczonymi lokalizacjami napisów na kamienicach:
Zestawienie nazw ulic w Legnicy gdzie znajdują / znajdywały się stare, poniemieckie i rosyjskie napisy na budynkach:
- Andersa 17
- Andersa 18
- Anielewicza
- Bielańska
- Bydgoska
- Czarnieckiego 17
- Czarnieckiego 31
- Daszyńskiego
- Dmowskiego 19
- Dmowskiego / Łąkowa
- Drzymały
- Dworcowa 7a
- Działkowa 58
- Głogowska 4
- Głogowska 19
- Głogowska 25
- Głogowska 69
- Grunwaldzka 3
- Jaworzyńska 55
- Jaworzyńska 62
- Kamienna 11a
- Kartuska 7
- Kartuska 58
- Kartuska 72
- Kwiatowa 12
- Leśmiana
- Litewska
- Łukasińskiego 40
- Młynarska 1a
- Młynarska 60
- Niedziałkowskiego 5
- Nowy Świat 12a
- Pancerna
- Pątnowska 23
- Piastowska 23
- Piastowska 29
- Piastowska 31
- Piastowska / Rycerska
- Piastowska / Senatorska
- Plater 7
- Pobożnego 13a
- Pobożnego 15
- Pobożnego 18a
- Pobożnego 20
- Przemkowska
- Roosevelta 28
- Rycerska 23
- Ściegiennego 23
- Ściegiennego 33
- Senatorska 6
- Skłodowskiej – Curie 7
- Szewczenki
- Wojska Polskiego
- Wrocławska 60
- Wrocławska 62-64
- Wrocławska 127
- Wrocławska / Wandy
- Zamkowa 7
- Złotoryjska 49
- Żwirki i Wigury 20
- Żwirki i Wigury 24
- Żwirki i Wigury 28